توسعه خوشه های صنعتی با رویکرد سیستمی

چارچوب این تحقیق بر اساس نگرش سیستمی و رویکرد خوشه ای شکل گرفته است. ضرورت توجه به موضوع خوشه ها از آنجا ناشی می شود که در برخی از نقاط کشور خوشه های متعددی به صورت خودجوش شکل گرفته که دارای قابلیت رشد و توسعه سریع و پایدار می باشند، اما متأسفانه در ایران در زمینه توسعه خوشه های تخصصی، کمتر فعالیتهای منسجم و اثربخشی صورت گرفته است. آنچه خوشه ها را مورد توجه سیاستگذاران قرار می دهد، فرصت های مربوط به کارآیی جمعی است که از صرفه های اقتصادی بیرونی، پایین بودن هزینه های معاملاتی و اقدام جمعی سرچشمه می گیرد. درواقع خوشه های صنعتی روشی جدید از تفکر و مدیریت درباره مکان استقرار کسب وکار است؛ بدین مفهوم که چگونه شرکتها باید پیکره بندی شوند،چگونه نهادهایی از قبیل دانشگاهها می توانند به موفقیت در رقابت کمک کنند و چطور دولتها می توانند شکوفایی و توسعه اقتصادی را پیش ببرند. در رقابت جهانی میان بنگاهها دو فاکتور اساسی ارزش افزوده و رقابت پذیری نقش آفرینی می کنند و با توجه به اینکه از طریق سیستم یک خوشه پویا می توان سریعتر به آن دست یافت، هدف اصلی این تحقیق، به بررسی تأثیر خوشه ها بر نوآوری و رقابت پذیری بنگاهها معطوف شد که با مسأله تحقیق «چگونه می توان ارزش افزوده و رقابت پذیری صنایع را از طریق مدل سیستمی خوشه ها افزایش داد؟» این پژوهش با فرضیات ذیل شکل گرفت: خوشه از طریق انباشت دانش تخصصی سبب نوآوری شده و شکل گیری صحیح روابط پسینی و پشینی یک بنگاه، سبب افزایش رقابت پذیری می شود. در این پژوهش از مدل پورتر بعنوان الگوی مفهومی کلان و از مدل یونیدو بعنوان مدل خاص جهت تحلیل سیستم بهره برداری شد. نتایج تحقیق نشان می دهد عموماً خوشه های کشور از نوع متمرکز و بقایی بوده که حداقل ارتباطات پیشینی و پسینی را دارند که باید بر اساس اقتضائات اقلیمی و نوع صنعت و نوع مداخله دولت برای هر گروه از خوشه ها استراتژی خاصی در نظر گرفته شود تا سریعتر به رقابت پذیری و نوآوری بنگاههای درون خوشه منجر شود. از نوآوری ها و دستاوردهای این پژوهش می توان به نقد، تکمیل و بومی سازی مدل یونیدو اشاره نمود و همچنین تولید محتوا برای نظریه پردازی بومی «نظام تولید صنعتی» اشاره نمود.